2. Ruimte

2.1 Wonen

Algemeen 
Met het oog op de invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2024 hebben wij de acties uitgevoerd die minimaal nodig waren. Maar net als vele andere gemeenten hebben we de transitie naar het volledig werken in overeenstemming met de Omgevingswet nog niet afgerond. Zo landen nieuwe, kader-stellende uitspraken nog niet altijd in een wijziging van de omgevingsvisie. Ook is het werken met het instrument programma nog te verbeteren. We hadden eerder een programmamanager in dienst die de implementatie van de Omgevingswet coördineerde. Inmiddels is gebleken dat er nog steeds behoefte is aan coördinatie voor de verdere implementatie. Hiervoor trekken wij een coördinator Omgevingswet aan. 

Omgevingsvisie 
Bij het vaststellen van de omgevingsvisie heeft de raad uitgesproken dat de visie tenminste één keer per vier jaar geactualiseerd moet worden. We koersen op de vaststelling voor 1 januari 2027. We hebben daartoe de eerste organisatorische stappen gezet. De visie zal in z’n geheel tegen het licht worden gehouden. 

Omgevingsprogramma's 
De Omgevingswet heeft ook het instrument programma geïntroduceerd. Het is de bedoeling dat het beleid dat is vastgelegd in de omgevingsvisie onder andere in programma's doorwerkt. Programma’s moeten ook raadpleegbaar zijn via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Daarvoor is vereist dat we programma’s in de juiste standaarden maken. Dat is nu nog niet het geval. Het instrument programma is nieuw net als de eisen die daarvoor gelden. In het eerste kwartaal hebben we ingezet op het vergroten van de kennis over het instrument programma.  

Omgevingsplan 
Met het oog op het wijzigen van het omgevingsplan voor het buitengebied zuidwest hebben we een ontwerpnota van uitgangspunten opgesteld. Deze ontwerpnota van uitgangspunten leggen we naar verwachting in het tweede kwartaal van 2025 voor aan de raad. Verder hebben we op dit moment aanvragen voor wijziging van het omgevingsplan in behandeling voor individuele percelen. 

Verordening fysieke leefomgeving (VFL) 
Op 18 december 2024 heeft de raad de ontwerp-VFL vastgesteld en vrijgegeven voor inspraak. De ontwerp-VFL is met het oog daarop inmiddels ter inzage gelegd.  

Vergunningen  
Vanaf 1 januari 2024 behandelen we de nieuwe aanvragen onder de Omgevingswet. Er is een aanhoudende stijging in de werkvoorraad, vooral op het gebied van vergunningverlening. Daarbij neemt ook de complexiteit van de zaken toe. Nieuwe werkwijzen en processen vergen extra tijd. Hier is blijvend aandacht voor en waar nodig en mogelijk brengen we hier verbeteringen in aan. Inmiddels zijn bijna alle aanvragen onder de Wabo afgerond en kunnen wij ons volledig focussen op de Omgevingswet. Opvallend is dat het instrument Buitenplanse omgevingsplanactiviteit (Bopa) nog een veel gebruikt instrument is om medewerking te verlenen aan initiatieven die niet in het omgevingsplan passen.  
We hanteren een wachtlijst voor concept-verzoeken.  

In het eerste kwartaal zijn we de onderhandelingen met de provincie en het Rijk gestart over de herijking van de met hen afgesloten woondeal van april 2023. Het Rijk vraagt om een extra opgave van circa 180 woningen in onze gemeente in de periode tot en met 2030. We zijn nog wel in gesprek met Rijk en provincie over de bekostiging van de extra inzet die hiermee is gemoeid.  

We hebben alle projecten in kaart gebracht voor het tijdvak 2026-2036.   

Samen met inwoners en stakeholders is vanaf 2024 gewerkt aan het beleidskader wonen-welzijn-zorg. Dit beleidskader bevat de maatschappelijke opgaven en ambities voor wonen, welzijn en zorg voor inwoners met een zorg- of ondersteuningsvraag. Op 9 april 2025 is het beleidskader wonen-welzijn-zorg door de gemeenteraad vastgesteld. Inmiddels werken we aan een uitvoeringsprogramma om de ambities te realiseren. 

Als de Wet versterking regie volkshuisvesting (Wvrv) in werking treedt, zijn gemeenten verplicht een Huisvestingsverordening urgent woningzoekenden Fryslân (urgentieverordening) vast te stellen. Een dergelijke verordening borgt dat bij wet bepaalde aandachtsgroepen voorrang krijgen op een deel van de vrijkomende sociale huurwoningen. In Fries verband werken wij aan het opstellen van een ontwerp Huisvestingsverordening urgent woningzoekenden Fryslân. Wij hebben de ontwerp Huisvestingsverordening urgent woningzoekenden Fryslân in februari 2025 vrijgegeven voor inspraak. We leggen de verordening met een reactie op de ingediende zienswijzen in het najaar ter vaststelling voor aan de raad. De verordening zou dan in werking kunnen treden op 1 januari 2026.    

Daarnaast hebben wij onderzocht of wij als gemeentelijke overheid het in gebruik geven en nemen van (delen van) het overige woningaanbod willen reguleren via een Huisvestingsverordening. Op grond van het onderzoek is geconcludeerd dat wij niet via een Huisvestingsverordening de woonruimteverdeling willen reguleren.  
De raad is via actieve informatie geïnformeerd over de conclusies. 

Voor een economisch vitale gemeente is er een visie nodig op de huisvesting van internationale werknemers. Wij hebben daarvoor de startnotitie huisvesting internationale werknemers opgesteld. Wij hebben deze in januari 2025 besproken in een consulterend petear. Op basis van de uitkomsten van het petear werken we nu aan een uitgangspuntennotitie. De koersen op vaststelling van de uitgangspunten in het vierder kwartaal van 2025. 

In het Volkshuisvestingsprogramma De Fryske Marren 2024-2028 is het zorgen voor meer betaalbare woningen als een belangrijke doelstelling opgenomen. In onze woningbouwprojecten streven we naar een mix van betaalbare huur- en koopwoningen en duurdere woningen. Via een programma-gestuurde aanpak geven we invulling aan deze doelstelling. 

In het eerste kwartaal van 2025 zijn het project De Boegen in Oudemirdum en Badweg 4 in Oudehaske gereed gemeld. 

In onderstaande tabel is aangegeven hoeveel woningen er in onze gemeente zijn gerealiseerd vanaf 1 januari 2022. Ook is aangegeven hoeveel woningen we nog moeten realiseren tot en met 31 december 2030. 

In maart 2024 heeft de raad het besluit genomen om bij de invulling van de Driehoek Joure Zuid de komst van een mogelijk nieuw ziekenhuis en eventueel ketenpartners naar Joure te verkennen. We zijn in gesprek met de ziekenhuizen om nadere afspraken te maken over het vervolg. Met het oog op het borgen van de mogelijke ontwikkeling van het ziekenhuis hebben we de procedure gestart tot het partieel wijzigen van de omgevingsvisie. Op 29 november 2024 hebben we daartoe een ontwerpwijziging ter inzage gelegd. We leggen in het tweede kwartaal van 2025 een voorstel voor over het vaststellen van de wijziging van de visie. Als de raad besluit de visie te wijzigen in overeenstemming met het raadsvoorstel, dan wordt het gevestigde voorkeursrecht van rechtswege (dus automatisch) met drie jaar verlengd. Dit betreft dus een partiële herziening. Zoals hiervoor aangegeven houden we de visie in totaliteit in 2026 tegen het licht. 

Het kabinet heeft € 2,2 miljard beschikbaar gesteld voor een startpakket aan stikstofmaatregelen. De rol van provincies en gemeenten hierin is nog niet duidelijk. Totdat die duidelijkheid er is blijven we in ieder geval actief in verschillende overlegstructuren en verzamelen we kennis over ons gebied. 

Het college legt de raad een voorstel voor over het beperken van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit raadsvoorstel zal 21 mei 2025 door de raad worden behandeld. 

Het Rijk heeft nog in de vorige kabinetsperiode € 180 miljoen beschikbaar gesteld aan Provinsje Fryslân voor investeringen in waterkwaliteit, stikstofreductie, de bomen en bossenstrategie, de landbouw en weidevogels. Dit geld is gedeeltelijk ingezet voor projecten die voortkomen uit het veenweideprogramma. 

Als gemeente blijven wij agrariërs ondersteunen bij de landbouwtransitie en hebben regelmatig bestuurlijk overleg met landbouworganisaties om de ontwikkelingen te bespreken en te bezien waar we elkaar kunnen versterken. 

Actualisatie Provinciale Omgevingsvisie (POVI)  
De actualisatie van de Provinciale Omgevingsvisie heeft een halfjaar vertraging opgelopen wegens interne besluitvorming bij de Provincie. We hebben input geleverd, maar de provincie heeft nog geen eerste contourenschets (conceptversie) openbaar gedeeld. De POVI is voor ons van belang omdat beleid dat de provincie daarin vastlegt, mogelijk vertaald wordt in instructies in de provinciale verordening. Die instructies zijn dan weer medebepalend voor de inhoud van ons omgevingsplan. De bedoeling is nog steeds dat provinciale staten de actualisatie van de POVI in 2026 vaststellen. 

Herijking
Bij de vaststelling van het Veenweideprogramma 2021-2030 hebben de samenwerkingspartners (provincie, Wetterskip Fryslân en de Veenweidegemeenten) afgesproken deze periodiek te herijken. Het doel is beoordelen of de huidige aanpak effectief is en of aanpassingen nodig zijn om de doelen voor 2030 te halen. De eerste herijking, oorspronkelijk gepland voor 2022, heeft in 2024 plaatsgevonden. Reden voor dit uitstel waren de ontwikkelingen rond het NPLG en de doorontwikkeling van de registratiesystematiek met bijbehorende rekenregels. De herijking vond plaats op basis van gesprekken met landbouw-, natuur- en milieuorganisaties, de veenweidegemeenten, Wetterskip Fryslân en de provincie. 

Werkplan 2025 
In 2021 hebben de dagelijkse besturen van de Friese overheden in het veenweidegebied het Veenweideprogramma 2021-2030 (VP 21-30) behandeld. Jaarlijks stelt het programmateam een werkplan op als uitvoeringskader van het Veenweideprogramma. Het werkplan ligt nu ter vaststelling voor bij GS, het DB van Wetterskip Fryslân. Op 22 april 2025 hebben wij er als één van de zeven veenweidegemeenten kennis van genomen. 
 
Funderingsloket  
Op advies van de funderingstafel is het funderingsloket opgericht. Het doel hiervan is het beantwoorden van vragen van verontruste burgers en het begeleiden van gedupeerden van funderingsschade bij het onderzoek en herstel van hun fundering. Het loket draait sinds 2024 en heeft al veel inwoners verder geholpen. Ook dit jaar worden er weer verschillende inloopmomenten georganiseerd waar inwoners met hun vragen terecht kunnen. 

Friese Energie Tafel 
In juni 2024 heeft Liander aangegeven dat de grootschalige uitbreiding van het middenspanning netwerk (kabels en elektriciteitshuisjes) via 'project NuLelie' vertraging oploopt. Hierdoor worden problemen rondom de netcongestie later opgelost dan eerder aangegeven. In bestuurlijk overleg tussen Liander en de overheden binnen de Friese Energietafel (FET) is daarom afgesproken een Actieplan Netcongestie op te stellen. Dit plan richt zich op een brede aanpak om op korte termijn zoveel mogelijk klanten op de wachtlijst te helpen en aan te sluiten op het elektriciteitsnet, bovenop en naast de al geplande investeringen. Hierbij wordt onderzocht of: 

• het mogelijk is om de bestaande infrastructuur zwaarder te belasten; 
• hoe de huidige capaciteit efficiënter verdeeld kan worden onder alle gebruikers, en 
• hoe slimme netcongestie oplossingen bij de ontwikkelingen van woningbouw en bedrijventerreinen kunnen worden mee geprogrammeerd.

Hierbij valt te denken aan het verminderen van net- of piekbelasting en ook energiehubs vallen hieronder. Een energiehub is een lokale samenwerking tussen meerdere partijen op het gebied van energie. Deze partijen stemmen energieopwek, -opslag, -conversie en -verbruik op elkaar af. 

380kV Vierverlaten – Ens 
Voor 1 november moet onze regio een regioadvies indienen bij het Rijk over een voorkeurstracé van de uitbreiding van de 380kV-verbnding. Wij voeren in dat kader gesprekken. Wij hebben in de in 2023 uitgebrachte zienswijze onze eigen, gemeentelijke voorkeur inmiddels al bij het Rijk naar voren gebracht. Deze voorkeur betreft het tracé dat eerst ten oosten van onze gemeente loopt en pas ten zuiden van Nieuweschoot onze gemeente binnenkomt en via Oudehaske onderlangs Vegelinsoord de gemeente weer uitgaat op het kruispunt Akkrumer Rak en It Deel. Het Rijk beslist uiteindelijk over het tracé.   

Opstellen van beleid rondom grootschalige energieopslag 
In FET verband wordt er gewerkt aan een richtlijn voor batterijopslag. Deze richtlijn biedt een kader voor gemeenten en de provincie om een samenhangend en duidelijk beleid te ontwikkelen voor batterijsystemen. De gemeente zal dit zelf nog moeten vertalen naar beleid, mogelijk in FET verband. Gemeente en provincie werken samen met TenneT verder aan de locaties voor grootschalige batterijen groter dan 70 MW. Totdat de locaties bekend zijn werken gemeenten en provincie niet mee aan initiatieven in deze categorie. 

Fossielvrije mobiliteit 
De gemeente maakt dit jaar via OVEF gebruik van een concessie met Total Energies voor de plaatsing van publieke laadpalen, die eind december 2025 afloopt. In het kader van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) zijn op landelijk niveau afspraken gemaakt om te zorgen voor een dekkend laadnetwerk voor alle modaliteiten. Fryslân maakt hierin onderdeel uit van de NAL-regio Noord.  
Om deze uitdaging het hoofd te bieden is er ambtelijke bereidheid tot samenwerking tussen OVEF, de provincie Fryslân, de Friese gemeenten en het Wetterskip. De betrokken partijen verkennen gezamenlijk de oprichting van een Frysk Laadbureau: een uitvoeringsorganisatie die verantwoordelijk wordt voor de plaatsing, het beheer, onderhoud en de exploitatie van publieke laadpalen. 

Netcongestie en impact op interne organisatie 
De komende jaren doen Liander, TenneT en andere bedrijven forse investeringen om de netcapaciteit uit te breiden vanwege de netcongestie. Deze forse investeringen beginnen nu in de uitvoering te komen. Dit heeft impact op de openbare ruimte en de beheerorganisatie. Deze projecten kennen een lange looptijd. De volgende projecten lopen of gaan binnenkort starten: 

• Buurtgerichte aanpak: trafo’s en extra stroomkabels voor trafo’s laagspanning. Voorbeelden hiervan zijn in Wyckel, Lemmer Noord en Balk. 
• NuLelie: uitbreiding stroomkabels (ringen om de kernen en tussen buurten) en meerdere trafo’s. 
• Grootschalige uitbreidingen: nieuwe onderstations, regelstations, schakelstations en tussenliggende stroomkabels. 

Daarnaast zijn er de bestaande vervangings- en renovatieprojecten van andere netbeheerders zoals Gasunie (vervanging hogedruk gasleiding Joure), Vitens, Liander gas. 

Als goed rentmeester moet de gemeente zorgen voor een veilige en functionele openbare ruimte welke waarde toevoegt aan de beoogde doelen, tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. 

De werkzaamheden van Liander vragen veel inzet bij voorbereiding en afstemming met Liander en bij de uitvoering van de werkzaamheden in het terrein. Afstemming tussen reguliere werkzaamheden en taken vanuit Liander vraagt veel extra capaciteit. We moeten bewaken dat het gewenste kwaliteitsniveau van de openbare ruimte op het noodzakelijke niveau blijft en nog alerter sturen op haalbare werkdruk binnen de teams. Deze ontwikkeling zal langere tijd doorlopen en aandacht vragen van de gemeente.  
Door de veelheid van werkzaamheden van externen op diverse locaties is er geen ruimte voor een integrale aanpak en synergie tussen initiatieven van de gemeente zelf en initiatieven van de netbeheerders en dan vooral van Liander. Hierdoor missen we koppelkansen en ervaren de gebruikers meer overlast dan nodig. In de komende periode onderzoeken we welke extra inzet nodig is om koppelkansen te benutten en hoe we dit kunnen organiseren. 

Fixteams 
In het eerste kwartaal van 2025 hebben vrijwillige Fixteams 47 huisbezoeken afgelegd, waarbij er 295 maatregelen als ledlampen, radiatorfolie, tochtstrips en besparende douchekop zijn uitgevoerd.  
 
Subsidieregeling Lokale aanpak Isolatie 
De Fryske Marren heeft vanuit Rijksmiddelen een specifieke uitkering gekregen om een subsidieregeling op te stellen voor isolatiemaatregelen voor slecht geïsoleerde woningen. We stellen de subsidieregeling naar verwachting in het tweede kwartaal van 2025 vast. Wij informeren de raad daarover met een memo. 
 
Isolatie levert het meest op voor mensen met een hoge energierekening en een kleine beurs. We doen een extra inspanning om hen te bereiken. Daarom hebben we afgelopen kwartaal ingezet op het versterken van de samenwerking tussen zowel interne als externe partners. Externe partners zijn De Kear, Humanitas, Het Rode Kruis, de voedselbanken en stichting Leergeld.  

In het eerste kwartaal is er samengewerkt met de 'gouden' projecten: Eigen Warmte Balk, Aardgasvrij Terherne en Project Joure. 

Vanuit onze deelname aan het Europese Northsea Region Interreg Waterwarmth programma is er onderzoek gedaan naar de Businescases voor zowel Terherne als Balk vanuit het perspectief van een Deens adviesbureau. Vanuit het Deense perspectief wordt bijvoorbeeld anders gekeken naar warmtebuffers en bronnenstrategieën. We presenteren de resultaten in het tweede kwartaal. 
Vanuit het programma is ook een projectleider gefinancierd om de energiecoöperatie van Terherne 'De Poask' te ondersteunen in het maken van plannen, opzetten van lokale acties en bewonersparticipatie. 

In het eerste kwartaal hebben er overleggen plaats gevonden met de grootste stakeholders voor de mogelijke warmtetransitie in Joure. De eerste overleggen geven een positief beeld voor een aanpak om in Joure te beginnen met de warmtetransitie. In het derde kwartaal weten we of er een financieel en technisch haalbaar businessmodel mogelijk is.  

 In november 2024 heeft de raad de gemeentelijke rolopvatting vastgelegd voor lokale initiatieven voor collectieve warmtevoorzieningen. Op basis van de keuze: samenwerking bij gouden projecten, rechtmatig bij overige projecten, zijn de volgende acties ondernomen:  

• Opstellen kader en subsidie/stimuleringsregeling voor lokale initiatieven. Wij stellen die regeling naar verwachting in het tweede kwartaal vast. 
• Startsessie stakeholders Joure 

De keuze van de raad over de rolopvatting ten aanzien van de warmtetransitie binnen de gemeente nemen we mee in het traject om tot een nieuw warmteprogramma te komen. Een warmteprogramma is een programma dat door gemeenten wordt vastgesteld om te beschrijven hoe en wanneer de gemeente van het gas afgaat en wat de toekomstige warmtevoorzieningen voor de gemeente worden. Het warmteprogramma wordt vervolgens uitgewerkt in uitvoeringsplannen op wijkniveau. In het warmteprogramma wordt per wijk of buurt het tijdspad van verduurzaming beschreven en worden potentieel beschikbare duurzame warmte-alternatieven in beeld gebracht voor de wijken waar de gemeente de komende tijd aan de slag gaat. In het eerste kwartaal is vanuit het NPLW (nationaal programma lokale warmte) ondersteuning voor gemeenten gestart. In Fryslân nemen wij net als elke andere Friese gemeente hieraan deel. In 2026 moeten wij een besluit nemen over het warmteprogramma. 

 In het eerste kwartaal heeft de gemeente de deelname aan de Missy Wetterwaarmte voortgezet. Denemarken heeft al veertig jaar ervaring met aquathermie en warmtenetten. Vanuit de Missy is in samenwerking met de FET en de Deense Ambassade een bezoek voorbereid aan Denemarken voor bestuurders en ambtenaren van Friese gemeenten. Dit bezoek heeft inmiddels plaatsgevonden.  

Inzicht in effectiviteit van maatregelen ter bevordering van biodiversiteit 
Voor bestuivende insecten is een monitoringsplan opgesteld die de biodiversiteit in De Fryske Marren voor een periode van vijf jaar gaat monitoren. Dit monitort zowel de populatiegroei van de bestuivende insecten als de soorten en aantallen bloeiende planten. Het effect van het aangepaste maaibeheer meten we op eventuele toe- of afname van bestuivende insecten en bloeiende vegetatie. 

Bermen inzaaien na renovatie van wegen 
Voor een aantal wegen vervangen wij het grasmengsel door een gebiedseigen wildmengsel om zo voor meer bloeiende bermen te zorgen. Hiermee vergroten we de biodiversiteit. Deze bermen monitoren we vanaf het moment van inzaaien.  

Natuurvriendelijke oevers 
In Lemmer-noord realiseren we in het kader van de renovatie twee natuurvriendelijke oevers. Dit doen we door de taluds flauwer te maken waardoor we meer variatie in hoogtes aanbrengen. Dit biedt leefruimte voor meer fauna. Bovendien kan de fauna dan gemakkelijker uit het water komen. We monitoren deze oevers om te kijken wat het effect is van deze ingreep.  

Soorten Management Plan (SMP) en Pre-Soorten Management Plan (pre-SMP) 
De Omgevingswet stelt regels voor de bescherming van natuur en biodiversiteit bij ruimtelijke ontwikkelingen. De Omgevingswet verbiedt onder andere het doden, verwonden en verstoren van beschermde soorten en het wegnemen van hun verblijfplaatsen. Een SMP en pre-SMP helpt gemeenten en ontwikkelaars om aan deze regels te voldoen. 

In het SMP leggen we op basis van een ecologisch onderzoek vast hoe beschermde dier- en plantensoorten binnen een bepaald gebied duurzaam beschermd worden. Het plan beschrijft de aanwezige soorten, hun leefgebieden en de maatregelen die nodig zijn om verstoring te voorkomen of te compenseren. Dit helpt bij het verkrijgen van een gebiedsgerichte omgevingsvergunning, waardoor projecten sneller en efficiënter uitgevoerd kunnen worden. 

Een pre-soortenmanagementplan (pre-SMP) is een tijdelijke versie van het SMP. Het wordt gebruikt tijdens de periode waarin het volledige SMP wordt opgesteld, wat tot twee jaar kan duren. Het pre-SMP maakt het mogelijk om alvast een tijdelijke, gebiedsgerichte omgevingsvergunning te verkrijgen, zodat werkzaamheden zoals woningisolatie kunnen doorgaan zonder de beschermde soorten te schaden. 

Voor het pre-SMP is de natuuraannemer begonnen met het plaatsen van in totaal 67 kraamverblijven voor gebouwbewonende vleermuizen, verspreid over de kernen.  

De aanbestedingsprocedure voor het SMP is gestart met het opstellen van een programma van eisen, een marktconsultatie en uitvragen bij meerdere (landelijke) gemeenten die al een SMP of een lopende aanbesteding hebben.  

Binnen het SMP geldt de zogenaamde 30 % regel. Dit houdt in dat maximaal 30% van de leefgebieden van beschermde soorten mag worden verstoord of vernietigd tijdens werkzaamheden. Dit is bedoeld om een balans te bewaren tussen het vereenvoudigen van procedures en het beschermen van soorten en hun leefgebied. Dankzij een SMP hoeven inwoners geen individueel ecologisch onderzoek uit te laten voeren. De kosten van zo’n onderzoek bedragen ongeveer € 5.000 per woning. 

We zijn bezig om nadere invulling te geven aan hoe we als gemeente omgaan met water, bodem en klimaatadaptatie sturend te integreren binnen ruimtelijke ontwikkelingen. In het eerste kwartaal hebben we circa 1.000 m riolering vervangen. Ook hebben we € 10.000 aan subsidie verstrekt voor groenblauwe maatregelen. Dit betreft aanvragen voor regentonnen, groene daken en voor een regenwatergebruiksinstallatie. 

n het eerste kwartaal 2025 hebben wij een nulmeting circulair inkopen uitgevoerd. Daaruit blijkt dat wij in 50% van de aanbestedingen aandacht hebben besteed aan circulariteit. Op basis daarvan brengen we nu verbeteringen aan in processen en formats, zodat we over het jaar 2025 een meer betrouwbare en vergelijkbare meting kunnen doen. Dit draagt bij aan beter inzicht in waar we staan en waar verdere stappen nodig zijn. 

Daarnaast geven we een interne inkoopopleiding vorm die bestaat uit: 

• On-the-job training waarbij inkoopadviseurs stap-voor-stap het inkoopproces toelichten en samen met de projectgroep circulaire uitgangspunten toepassen in lopende aanbestedingen. 
• Een roadshow op teamniveau waarin we kennis delen, zowel in een algemeen als op maat gemaakt deel, afgestemd op de vragen en rol van elk team. 
• Een decentrale inkoop mienskip die ruimte biedt voor onderlinge uitwisseling en kennisdeling. Ook verkennen we de organisatie van bijeenkomsten binnen deze gemeenschap. De mienskip zetten we dit jaar op. 

Via de decentrale inkoop mienskip en de roadshow zorgen we voor meer bewustwording en betrokkenheid rond circulair inkopen. Daarnaast benutten we het intranet voor het delen van informatie. Hiermee bouwen we geleidelijk aan meer kennis en draagvlak binnen de organisatie. 

Vanuit de ketenanalyse en de audit zijn de volgende punten naar voren gekomen:  

• Er zijn inmiddels opvanglocaties aangewezen en in gebruik genomen voor migranten/vluchtelingen.  Het zijn oude gebouwen. Logischerwijs is het verbruik gestegen. 

• Eerder was Swimfun niet meegenomen in de berekening.  

• De vastgoedportefeuille is flink aan verandering onderhevig. Het lijkt erop dat in ieder geval in 2023 de vastgoedlijst niet volledig is doorgelicht. Kijkende naar het gas- en elektriciteitsverbruik lijkt het erop dat niet alles is meegenomen, waardoor de voortgang is vertekend. Dit jaar zijn we tijdig begonnen met het compleet maken van de lijst, waardoor er een completer beeld is gevormd ten opzichte van voorgaande jaren. 

• Het grootste gedeelte van de uitstoot zit in het aardgasverbruik van de organisatie. Er zijn diverse plannen om het vastgoed te verduurzamen. Dit zijn lange trajecten die we voor het grootste deel nog moeten starten. 

We hebben in 2024 een reductie behaald van 53% ten opzichte van 2019, dit is lager dan de geplande 64%. 

Witgoedruil 
Afgelopen kwartaal zijn er veertien aanvragen gehonoreerd voor de witgoedruil. Sinds 2022 is er op 486 aanvragen positief besloten. 
 
Duurzaamheid in het onderwijs 
De gemeente is aangesloten bij GroenDoen. Via dit platform bieden we natuur- en milieueducatieve activiteiten aan op scholen binnen onze gemeente.  
 
Duurzame initiatieven  
Er is een checklist gemaakt voor het uniform definiëren en categoriseren van duurzame initiatieven. Er lopen inmiddels 35 duurzame initiatieven. 
Drie voorbeelden hiervan zijn: 

• Tegelgoot, het eenvoudig mogelijk maken van laden elektrische auto’s, zonder eigen oprit 

• Tegeltaxi ter promotie van het landelijke programma NK tegelwippen 

• Repaircafé in bibliotheek Joure tijdens de circulaire week 

Op dit moment hebben wij vijf verduurzamingsprojecten in de werkvoorbereidingsfase, twee in de uitvoeringsfase en hebben wij twee verduurzamingsprojecten opgeleverd. De planning is om de twee projecten in de uitvoeringsfase later dit jaar op te leveren, hiermee lopen wij aan het eind van het jaar in de pas wat betreft het aantal beoogde projecten.  
Voor zeven andere gebouwen hebben wij gedetailleerde verduurzamingsplannen laten opstellen.  
Deze gebouwen brengen wij stapsgewijs in de werkvoorbereidingsfase waarbij wij oog houden voor onze huurders, gebruikers en externe ontwikkelingen zoals netcongestie. 

We stellen een Erfgoednota op met als doel het cultureel erfgoed te behouden, te beschermen en te versterken. Dit levert een positieve bijdrage aan het aantrekkelijk en vitaal houden van onze gemeente. Met het erfgoedbeleid willen wij borgen dat het erfgoed ook beschikbaar blijft voor toekomstige generaties. De erfgoednota richt zich niet alleen op onroerend erfgoed, maar op het brede spectrum dat aan erfgoed aanwezig is in onze gemeente. Het erfgoedbeleid moet realistisch en uitvoerbaar zijn. Hierin moeten keuzen worden gemaakt. We streven naar behandeling van de startnotitie in de raad van juni. De stukken zijn daartoe op route gebracht. Voor de Erfgoednota zelf is de planning dat deze in Q4 2026 wordt vastgesteld. 

In onze gemeente staat een kleine zestigtal kerkgebouwen. Het gebruik van deze kerkgebouwen staat onder druk en het is de vraag of alle kerkgebouwen op langere termijn kunnen blijven functioneren als kerkgebouw. Met het landelijk programma ‘Toekomst religieus erfgoed’, heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, samen met enkele partners, gemeenten inhoudelijk en financieel gestimuleerd om een eigen ‘kerkenvisie’ te ontwikkelen. Ook wij hebben gebruik gemaakt van deze regeling.  We streven naar behandeling van de ontwerpbeleidsregel kerkenvisie in de raad van juni. De stukken zijn daartoe op route gebracht. 

De voorbereidingen voor de onderhoudswerkzaamheden aan de Fjildwei in Akmarijp en Terkaple zijn dit voorjaar afgerond. We combineren het onderhoud met het realiseren plateau's op de kruispunten en binnen de bebouwde kom stellen we 30 km/uur in. Ook brengen we groen aan om de wegen visueel te versmallen. 

De voorbereidingen voor onderhoudswerkzaamheden aan het Westeind in Oosterzee zijn nagenoeg afgerond. Hier brengen we kruispuntplateau's, drempels en fietssuggestiestroken aan.  

Met het oog op een goed beheer van onze verkeersborden, is een begin gemaakt met het inlezen van het verkeersbordenbestand. Een actueel bordenbestand geeft duidelijkheid over het aantal verkeersborden, het soort verkeersbord en de locatie van de borden. We inspecteren de borden vervolgens planmatig, eventueel gevolgd door de benodigde actie die uit de inspectie komt (vervangen, saneren, verplaatsen, reinigen). Met een actueel bordenbestand kunnen we de structurele kosten ook goed inzichtelijk maken.  

Qbuzz is de uitvoerende partij voor het busvervoer in Fryslân. De dienstregeling die Qbuzz hanteert is een verbetering van de regeling onder de vorige vervoerder. Het is dan wel zaak deze dienstregeling uit te voeren. Na een periode met opstartproblemen met Qbuzz, waarin wij via een brief onze zorgen hebben geuit en om verbetering hebben gevraagd, gaat het inmiddels een stuk beter. Het aantal bussen is inmiddels op het gewenste peil en mede hierdoor wordt de dienstregeling gehaald. 

Er zijn verkennende gesprekken met provincie en Qbuzz voor een permanente busremise in de omgeving van Lemmer. 

We voldoen op dit moment aan onze taakstelling om 308 ontheemde Oekraïners op te vangen.  
De dienstverlening aan de Oekraïense ontheemden verloopt goed. Wij beraden ons op een passende invulling van de verhoogde taakstelling naar 347 personen per 1 juli 2025.